Korića han u Gračanici: Ugroženo arheološko područje

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika 2003. godine, proglasila je Arheološko područje – Korića han u Gračanici  nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Lokalitet se nalazi u jugozapadnom dijelu grada Gračanice, sa južne strane starog puta Tuzla-Gračanica-Doboj. Jugoistočno od lokaliteta, na udaljenosti oko 200 m, teče rijeka Sokoluša koja se nešto dalje uliva u Spreču. Smatra se da su u dalekoj prošlosti obje rijeke tekle neposredno pored arheološkog lokaliteta. Brežuljak, na čijem je središnjem platou i blagim padinama smješteno praistorijsko naselje, zauzima površinu od oko 12.000 m².

Godine 1971. počela su prva iskopavanja na lokalitetu Korića han. Konstatovan je kulturni sloj debljine do 2,7 m. Urađeno je nekoliko istražnih sondi. Detaljnija istraživanja su sprovedena 1972-1975. godine u okviru arheoloških istraživanja “Praistorijska naselja na području Spreče” koja je preduzela arheolog Milica Kosorić iz Muzeja istočne Bosne u Tuzli. Izvršena su veća iskopavanja u 9 sondi na površini od oko 1.200 m² (na centralnom dijelu brežuljka i okolnim padinama).

Arheološkim istraživanjima otkriven je veliki broj nalaza: dosta fragmenata keramike,  tegovi od pečene zemlje, brojni nalazi kamenih nožića, strugalica i nukleusa, kao i životinjskih kostiju (srna, jelen…)

Pronađeno je veliko naselje tj. dosta tragova kuća, drvene građe, ložišta (lepa)… Zanimljiv je nalaz jedne statuete valjkastog oblika.

Pronađeni pokretni materijal: keramika, oruđa, kosti domaćih i divljih životinja, govore da je osnovno zanimanje stanovnika naselja bila zemljoradnja i stočarstvo.

Naselje je bilo dugotrajno i pružalo dobre uslove za život. O dugom postojanju naselja govore četiri građevinska sloja u njemu.

Datiranjem nalaza, vidimo da život u naselju na Korića hanu traje od  perioda srednjeg i mlađeg neolita (od oko 5.000 godina prije naše ere) do ranog bronzanog doba (oko 1500 godine prije naše ere).

Naselje pripada tipu neolitskih naselja sjeveroistočne Bosne i Hercegovine. Lokalitet Korića han je veoma značajan za proučavanje praistorijskog naseljavanja u predjelu sjeverne i sjeveroistočne Bosne. Do sada je veoma malo istražen.

Arheološko područje – Korića han u Gračanici trenutno ulazi u red 80 ugroženih nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine. Ono se nalazi na jedanaestom mjestu Liste ugroženih spomenika BiH i to zbog toga što se unutar zaštićenog područja vrši nezakonita izgradnja objekata.

Najugroženija je istočna strana gdje je pripremljen teren veličine 60×43 m za gradnju proizvodnog pogona. U zapadnom profilu iskopa, visine od oko 4 m vidljivi su jasni tragovi praistorijskog lokaliteta koji je ovim iskopom znatno ugrožen. Lokalitet je  ugrožen i gradnjom privatnih kuća i vikendica, na platou i na istočnim padinama. Na sjeverozapadnoj padini lokaliteta niklo je čitavo naselje privatnih stambenih objekata. Na južnom rubu lokaliteta podiže se još jedna proizvodna hala.

Projekat „Predstavljanja i afirmacije nacionalnih spomenika Tuzlanskog kantona u elektronskim i drugim aktuelnim medijima“, tokom 2018. godine, provodi Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, uz saglasnost i podršku nadležnog Ministarstva za kulturu, sport i mlade TK.

(Nezavisni.ba)