Saborni hram uspenja Presvete Bogorodice u Tuzli za 140. godina postojanja doživio je pet značajnih obnova

Tuzla je uvijek važila za pogodno mjesto života, a dokaz tome su i historijski podaci koji govore da su na ovim prostorima živjela razna carstva, uprave i vlasti. Prije 140. godina dobrom voljom i radom srpskih pravoslavnih hrišćana, u centralnoj gradskoj zoni Tuzle istočno od Gradskog parka, poznatoj pod nazivom Srpska varoš smješten je Saborni hram Uspenja Presvete Bogorodice. Izgradnja hrama trajala je osam godina, nakon što je Sultan 1839. godine dozvolio gradnju novih bogomolja na ovom području.

“Za vrijeme Turske vladavine hram je podignut, odnosno dobijene su dozvole da se ovaj hram uspjenja presvete Bogorodice na ovom platou u Tuzli podigne. To je bilo nakon reforme Omer paše Latasa. Osvećena je 1882. godine na ovom prostoru i od tada je prošla mnogo rekonstrukcija. Crkva je građena u neoklasicizmu, majstor je bio Tasa iz Šabca sa svojim neimarima i građena je po uzoru na stil koji je karakterističan za ovo podnevlje”, kazao je jerej Nikola Čeketić, paroh Druge parohije tuzlanske.

Saborni hram u Tuzli prvo renoviranje od samog osvećenja i stavljanja u funkciju doživljava 1909. godine, ali najznačajniju obnovu ipak bilježi polovinom 20.stoljeća kada se zbog slijeganja tla crkvene vlasti odlučuju na potkopavanje Crkve i poravnjanje hidrauličnim dizalima.

“To je bio jedan nevjerovatan građevinski poduhvat za to vrijeme i današnje vrijeme, da se crkva ojača čeličnim šinama, da se potkopaju temelji da se izliju potpore i da se ispod postave hidraulične dizalice koje bi nivelisale nivo crkve kako ne bi pucala, kako se ne bi oštetila konstrukcija crkve. To je urađeno 1985 godine i crkva i dan danas stoji na ovom mjestu bez ikakvog rizika”, dodaje Nikola.

Crkva pripada tipu jednobrodne crkve sa pripratom, naosom, oltarskim prostorom, i građena je sa pet neovizantijskih kupola na tamburima, polukružnom apsidom i prozorima postavljenim u jednom horizontalnom redu. Iznad ulaza u crkvu nalazi se zvonik, a kako bi se očuvao crkveni mobilijar i freskopis odlučeno je da se u dvorište crkve smjesti palionica svijeća. Povodom obilježavanja 140. godina postojanja hrama i kulture jednog naroda, ove godine izvršena je peta i ujedno posljednja obnova Crkve, koja je obuhvatala uređenje platoa iza crkve, te Vladičanskog dvora koji je bio sjedište Mitropolije.

“Urađena je fasada, urađen novi mermerni pod, obnovljen ikonostas, očišćen živopis odnono zidna ornamentika koja je zapravo potpis tog vremena. Hram je zaštićen kao kulturni spomenik BiH i sve što se radi na ovom hramu iziskuje trud i sve što se radi je zapravo restauracija, dakle ništa novo”, istakao je jerej Nikola.

Ikonostas u crkvi rađen je između 1909. i 1910. godine i na njemu je predstavljeno dvadeset ikona i Carske dveri sa scenom Blagovijesti. Ikone su umetnute u masivni drveni ram koji je ukrašen plitkim arkadama i zatvara oltarnu pregradu od naosa crkve. Zidovi crkve ukrašeni su različitom floralnom i geometrijskom ornamentikom u seko tehnici. Pokretnu imovinu sačinjavaju zbirka od 21 ikone koje su sastavni dio ikonostasa, Hristov grob, veliko raspeće i dva trona.

“Kod nas pravoslavaca karakteristično za naše hramove je to što je brod crkve odvojen ikonostasom, jednom pregradom koja je sačinjena od ikona, i koja odvaja oltarski dio od lađe crkve. Dakle, ovaj hram je po mnogo čemu specifičan, građen je u stilu neoklasicizma i ikone u njemu odnosno slikarstvo je zidno koja karakteriše to doba gradnje i ikonostas koji je sačinjen prije 110 godina, 1910. godine oslikan je u baroknom stilu”, zaključio je Čeketić.

Saborni hram uspjenja Presvete Bogorodice u Tuzli u posljednje vrijeme postao je bogat za dva Paraklisa koji su smješteni na nekadašnjem mjestu palionice svijeća. Pored toga hram je dobio i novi ukras odnosno polielej od livene bronze koji ima bogoslužbenu upotrebu gdje se za vrijeme molitve vrti.

(rtvslon.ba)