Duboko disanje: Majski datumi nezaborava

Ovogodišnji maj je u Tuzli – i ne samo u njoj – prošao u ustaljeno dostojansfvenom, prigodnom i primjerenom obilježavanju značajnih datuma iz dalje i bliže istorije, koji svake godine, a ovog puta u vidu nekih okruglih godišnjica, govore o slobodarskoj tradiciji, antifašističkoj armaturi života ovdašnjih ljudi i, konačno, o kontinuitetu poštovanja, vrednovanja i baštinjenja onoga i onih koji su svojim žrtvama obilježili naše postojanje

POČELO JE U NEDJELJU, 4. maja skupom koji je bio očekivan izraz sjećanja, poštovanja i dosljednosti – uz 45. godišnjicu odlaska Josipa Broza Tita, kod njegove biste na Spomen-kompleksu Slana banja. Okupili se tuzlanski antifašisti da pokažu snagu nezaborava, iskažu poštovanje i upute odgovor onima – a nije da ih nema – koji satanizacijom Titovog vremena i njegove ličnosti dižu svoju cijenu, ne znajući da tako samo više tonu u blato mržnje i bolesti, kojoj lijek još niko nije pronašao. Slično je bilo i u drugim opštinama Tuzlanskog kantona, u kojima na javnom mjestu postoje Titove biste – Banovićima, Lukavcu, Živinicama, Srebreniku, Gradačcu  i Gračanici.

Znalo se, kao i svake godine, da je tuzlanski maj posebno doba godine, baš zbog datuma koji u njemu padaju. Ovog puta, uz pomenutu, tu su bile još neke okrugle godišnjice. Najprije, po redoslijedu, 9. maj i 80. godišnjica pobjede nad fašizmom  u Drugom svjetskom ratu. Opet su na potezu bili ovdašnji antifašisti, koji su, u organizaciji SABNOR-a Tuzlanskog kantona, u tuzlanskom Kaleidoskopu organizovali redovnu akademiju, s prigodnim programom. Uz već uhodano uručenje nagrada autorima najboljih litrerarnih radova, pristiglih na SABNOR-ov konkurs povodom ovog datuma, poseban utisak je ostavio gračanički 17-godišnji gimnazijalac Mirza Sokolović prigodnim riječima o stavu svoje generacije prema današnjem fašizmu i antifašizmu.

Idućeg dana, a u povodu istog orkuglog datuma, Trg slobode u Tuzli je bio okupljalište antifašista iz Slovenije, Hrvatske, Srbije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine – prvi put na takav način i ovim povodom nakon raspada Jugoslavije – u čast onih koji su se borili protiv fašizma i uz prisustvo onih koji i danas ne odustaju od otpora novom fašizmu. Skup je bio masovan i jednoglasan izraz spremnosti baš za takav gard, a nimalo slučajno mu je domaći bi SABNOR u BiH i, naravno, tuzlanska gradska i kantonalna organizacija atiašista, podržani od kantonalnih i gradskih vlasti.

A onda dolaze datumi i povodi, koji su nam istorijski bliži i koji u se uključuju sjećanje, poštovanje, svečanu tišinu i dostojanstvo na poseban način. Riječ je, naravno, o 15. maju i 33. godišnjici bitke na Brčanskoj Malti i početku agresije i rata u Tuzli, ali i o potrebi da se u vezi s tim vremenom, uz nezaborav, nikad ne zanemari činjenica da ga revizinisti, falsifikatori i iščašeni tumači prošlosti i dalje uporno tumače na svoj, smišljeno izopačen način. I onda kad je riječ o uzroku, a pogotovo kad se radi o broju žrtava i onome što je stvarni, jedino objektivna i oficijelno potvrđena – na domaćim i stranim adresama – slika tuzlkanskog 15. maja 1992. godine.

Okrugla je bila i godišnjica – trideseta – najtužnijeg i najtragičijeg dana u novijoj tuzlanskoj istoriji, masakra na Kapiji 25. maja 1995. godine. Ovog maja nam se sasvim prirodnom, moralno uzuvišenom i ljudski kristalno čisitom nametanula potreba posebno smirenog i uravnoteženo iskrenog sjećanja na tu tragediju. Ne samo zbog 71 mladog života, zločinački prekinutog agresorskom granatom s Ozrena i ne samo zato što vinovnik masakra, general Novak Đukić, kao bjegunac od pravde i presude na 20 godina robije, danas mirno i zaštićen živi u Srbiji. Takav odnos nam je dužnost i obaveza zbog onoga što je normalnom ljudskom umu neshvaljivo i 30 godina kasnije: kakav to monstrum čuči u ljudolikom stvoru, pa je odlučio ubiti nedužnu mladost, oteti budućnost nečijoj djeci i, pri tome, zanemariti da je to moglo biti i njegovo dijete, da se i ono moglo naći na meti zlotvora i krvoloka?

Na to, ključno pitanje odgovor znaju svi, osim onih koji stoje iza svega. I kojima je, uz 30. godišnjicu Kapije, uz pomoć dva impresivna dokumentarna filma – “Kapija, film o paunovima koji plaču” autorice Elme Kazagić u produkciji FTV-a i “Kapija, zakletva tuzlanske mladosti” u podukciji RTV 7 i autorice Azre Kalesić – još jednom  upućena, a nama dublje ukorijenjena, trajna poruka: “Kapiju  nećemo opamtiti da bismo se svetili, nego da bismo istinom dokazali da je potrebno da se mijenja nešto kod onih koji su tuzlansku Kapiju napravili kapijom stradanja”.