Život Roma nedostojan ljudskog bića
Riječ Rom znači čovjek, a biti čovjek znači imati osnovne uslove za život.
Međutim, čak i na njihov Svjetski dan, Romi kako najveća nacionalna manjina u Bosni I Hercegovini nemaju osnovne uslove za život. Godinama su podložni raznim oblicima diskriminacije, a jedan od gorućih problema sa kojim se Romi susreću svakako je stambeno pitanje.
“ Znam da veliki broj još uvijek Roma i Romkinja žive u trošnim kućima bez struje i bez vode, nema puta, nema ulične rasvjete i žive u jako lošim uslovima u TK. Ima slučajeva gdje su po tri porodice u jednoj trošnjoj kućici. Osnovna ljudska prava su im ugrožena” istakla je Indira Bajramović, predsjednica udruženja “Bolja budućnost” Tuzla
Upravo nepostojanje osnovih uslova za život jedan su od glavnih uzroka diskriminacije Roma, naročito romske djece.
“Djeca jednostavno ne mogu redovno ići u školu. Nemaju gdje učiti i odmah se razlikuju od druge djece i doživljavaju diskriminaciju i to ne samo od učenika nego i od roditelja učenika, a nekada i od učitelja i nastavnika. Jednostavno ne shvataju da ta djeca imaju neke posebne potrebe koje ne mogu priuštiti njihovi roditelji” nastavila je Indira Bajramović.
Samo 49 posto od evidentiranih Roma u Bosni I Hercegovini vlasnici su i suvlasnici svojih domova, a neevidentiranje i nepostojanje sigurnog smještaja naročito je veliki problem za Rome koji žive u neformalnim naseljima ili u iznajmljenom smještaju.
Kako bi se lakše moglo pristupiti realizaciji akcionog plana za Rome, na lokalnom nivou donesena je odluka o kreiranju i izradi Lokalnog akcionog plana za Rome Grada Tuzla čime je Tuzla postala prvi grad na kantonu koji je usvojio takav jedan dokument. Ovim akcionim planom obuhvaćene su konkretne aktivnosti i razne oblasti, a jedna od njih je rješavanje stambenih pitanja ove populacije.
“Što se tiče stambenog zbrinjavanja ja uvijek kažem da je to jedan od najvidljivijih elemenata koji se implementira u okviru akcinog plana u riješavanju problema Roma zato što se tu vidi ako je izgrađen ili saniran postojeći objekat” naglasila Indira Bajramović, predsjednica udruženja “Bolja budućnost” Tuzla
Lokalni akcioni plan za Rome grada Tuzla usvojen je 2018. godine, a njegova provedba ističe ove godine. U periodu od tri godine za realizaciju akcionog plana trebalo je izdvojiti 4,1 milion KM, od čega bi Grad Tuzla trebao izdvojiti sredstva u iznosu 374 hiljada KM, , a drugi donatori 3,7 miliona KM. Tek, po okončanju akcionog plana zapravo moći će se govoriti šta je konkretno urađeno odnosno koji efekti su postignuti.
Prema izvještaju o provedbi akcionog plana za Rome na državnom nivou stepen realizacije strateškog cilja “Poboljšanje uslova stanovanja romske populacije u Bosni i Hercegovini” je 67%.
U 2018. godini ukupno je implementirano 1,9 miliona KM, Izgrađena i sanirana je 31 stambena jedinica, 341 porodica korisnik je realizovanih infrastrukturnih projekata (voda, struja, putna mreža i kanalizacija), dok Rješavanje legalizacija stambenih jedinica u neformalnim naseljima u kojima žive Romi nije realizovano zbog komplikovane procedure i nerješenih imovinsko-pravnih odnosa.
Za legalizaciju romskih naselja potrebno je uključivanje vlasti na svim nivoima. Oni koji žive u neuslovnim naseljima često nisu obuhvaćeni vladinim statistikama i istraživanjima. To u konačnici znači da su nevidljivi za kreatore politike i davaoce usluga, te žive u nehumanim uslovima i nemaju ona prava koja su im zagarantovana općom deklaracijom o pravima svakog čovjeka.